Borsa Endeksi Nedir?
Borsa endeksleri, borsada işlem gören şirketlerin performansını ölçmek ve borsanın genel sağlığını göstermek için kullanılan bir göstergedir. Yatırımcılar, endeksleri takip ederek, borsada işlem gören hisse senetlerinin fiyat hareketlerini yorumayabilir ve yatırımlarının geri dönüşünü değerlendirebilirler.
Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde S&P 500 ve Dow Jones Industrial Average (DJIA) gibi popüler borsa endeksleri bulunur. S&P 500, Amerikan borsasındaki en büyük 500 şirketi kapsamına alırken DJIA ise Amerikan endüstriyel sektöründeki önde gelen 30 şirketin durumunu yansıtır.
Bir borsa endeksi, genellikle belirli bir pazar veya ülkenin borsasındaki en büyük ve en aktif hisse senetlerini içerir. Hisse senetlerinin fiyatlarına dayalı olarak hesaplanır ve borsada işlem gören şirketlerin hisse fiyatlarındaki hareketi ölçer.
Borsa endeksleri, finansal piyasalarda yatırım yapmak isteyen herkes için birer referans noktasıdır. Endekslerin fiyatı; borsadaki genel trendleri, piyasa volatilitesini ve ekonomik büyümeyi ölçmek için de kullanılır. Ayrıca, yatırımcılar yatırım yaptıkları varlıklar ile endeksin getirilerini karşılaştırabilirler.
Borsa endeksleri; bir ülkenin veya bölgenin borsasında işlem gören hisselerden anlamlı bir örneklemi ölçen son derece önemli bir göstergelerdir. Yatırımcılar için endekslerden yararlanma alanları şu şekildedir:
- Piyasa Yönü: Endeksler, piyasanın yükseliş ya da düşüş eğilimini yansıtabilir. Yatırımcılar, endeksleri takip ederek, piyasa trendlerini belirleyebilir ve yatırımlarını buna göre pozisyon alabilirler.
- Karşılaştırma: Borsa endeksleri, bir yatırımcının kendi portföyünün performansını ölçmesine de yardımcı olur. Yatırımcılar; kendi yatırımlarını endeks getirileri ile karşılaştırabilirler. Endeksin altında bir getiri söz konusu ise yatırımlarını optimize etmeyi düşünebilirler.
- Sektör Analizi: Borsa endeksleri, belirli bir sektöre ayna tutuyor olabilir. Örneğin, bir yatırımcı finans sektöründeki şirketlere yatırım yapmak istiyorsa, finans sektörünü referans alan endeksleri takip edebilir ve bunlar üzerinden finans şirketlerinin hisse fiyatlarını analiz edebilir.
- Risk Yönetimi: Borsa endeksleri, yatırımcılara piyasada oluşabilecek riskler hakkında bilgi verir. Örneğin, bir endeks düşüyorsa, yatırımcılar piyasada bir düzeltme ya da resesyon yaşanabileceği konusunda uyarılırlar ve buna göre risklerini yönetebilirler.
- Uluslararası Piyasaların Takibi: Yabancı borsa endeksleri, dünya genelindeki piyasaları da takip etmek için önemli bir göstergedir. Yatırımcılar global ekonomik trendler hakkında bu sayede kolayca bilgi sahibi olabilirler.
Tüm bu nedenlerden ötürü, endekslerin takibi yatırımcılar için son derece önemlidir. Ancak yalnızca endekslerin fiyat hareketlerini göz önünde bulundurarak yatırım kararı vermenin sağlıklı olmayacağı da göz önünde bulundurulmalıdır.
Dünya borsalarında takip edilebilecek yüzlerce endeks bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz
| Endeks Adı | Ülke | Hangi Hisselerin Performansını Ölçer |
|---|---|---|
| S&P 500 | ABD | Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 500 büyük şirket |
| Dow Jones Industrial Average | ABD | Amerika Birleşik Devletleri’ndeki önde gelen 30 endüstriyel şirket |
| Nasdaq Composite | ABD | Amerika Birleşik Devletleri’ndeki teknoloji şirketleri ve borsadaki diğer şirketler |
| Nikkei 225 | Japonya | Japonya’daki 225 büyük şirket |
| Hang Seng Index | Hong Kong | Hong Kong’daki büyük şirketler |
| Shanghai Composite Index | Çin | Çin’deki şirketler |
| FTSE 100 | İngiltere | İngiltere’deki 100 büyük şirket |
| DAX | Almanya | Almanya’daki 30 büyük şirket |
| CAC 40 | Fransa | Fransa’daki 40 büyük şirket |
| Euro Stoxx 50 | Euro Bölgesi | Euro Bölgesi’ndeki 50 büyük şirket |
| Bovespa Index | Brezilya | Brezilya’daki şirketler |
| S&P/ASX 200 | Avustralya | Avustralya’daki 200 büyük şirket |
| KOSPI | Güney Kore | Güney Kore’deki 200 büyük şirket |
| TAIEX | Tayvan | Tayvan’daki şirketlerin |
| Merval Index | Arjantin | Arjantin’deki şirketlerin |
| EGX 30 Index | Mısır | Mısır’daki 30 büyük şirketin |
| Tadawul All Share Index | Suudi Arabistan | Suudi Arabistan’daki şirketlerin |
| Nifty 50 | Hindistan | Hindistan’daki 50 büyük şirketin |
| PSI 20 | Portekiz | Portekiz’deki 20 büyük şirketin |
| WIG 20 | Polonya | Polonya’daki 20 büyük şirketin |
Bir endeksin hesaplanmasında bazı adımlar izlenir; örneğin S&P 500 üzerinden örnek vererek açıklamaya çalışalım:
- Şirketlerin Piyasa Değerlerinin Belirlenmesi: Öncelikle, S&P 500 kapsamındaki 500 şirketin her birinin piyasa değeri hesaplanır. Şirketin piyasa değeri, hisse başına fiyatın hisse sayısıyla çarpılmasıyla elde edilir.
- Ağırlıklandırma Faktörünün Belirlenmesi: Her şirketin endeks içindeki ağırlığı belirlenir. Bu ağırlık, şirketin piyasa değerinin endeksin toplam piyasa değerine oranıdır. Böylece daha büyük şirketlerin ağırlıkları daha yüksek olacaktır.
- Hesaplama: Şirketlerin piyasa değerleri ve ağırlıklandırma faktörleri kullanılarak S&P 500 endeksinin hesaplanması yapılır. Bu hesaplama genellikle taban değerinden başlayarak yapılır. Taban değer genellikle belirli bir tarihte belirlenen bir noktadır ve performans bu taban değere göre ölçülür.
- Güncelleme: S&P 500 içinde yer alan şirketlerdeki değişiklikleri yansıtmak için düzenli olarak gerçekleştirilir. Bu süreç, yeni şirketlerin dahil edilmesi veya mevcut şirketlerin çıkarılması şeklinde olabilir.
