PD/DD Nedir? Piyasa Değeri ve Defter Değeri Nedir?
Bir hisse ucuz mu yoksa pahalı mı? Uzun vadede yatırım yapmaya değer mi? Benzer hisselerle kıyaslandığında performansı nasıl?
Bunlar gibi pek çok soru çok kafa karıştırıcı gibi geliyor değil mi? Peki, tüm bu sorulara yanıt bulacağın ve temel hisse analizinde sana çok yardımcı olacak bir gösterge olduğunu söylesek? İşte PD/DD oranı, yani piyasa değeri/defter değeri oranı bunun için var. Hazırsan analize başlayalım!
Hani şu 90%’ı havayla dolu “mega-boy” cipsler vardır bilir misiniz? Dışarıdan baktığımızda kocaman paketleriyle içlerinin cipsle dolup taştığı izlenimini verseler de, aslında içlerinde sadece bir avuç cips vardır. İşte bazı hisse senetleri de aynı bu cipsler gibidir. Piyasa değerine baktığımızda bizde, “vay be, ne kadar büyük şirket” izlenimi uyandırırlar. Oysa ki aslında bu şirketlerin defter değerleri, piyasa değerlerine oranla çok daha ufaktır.
Neyden mi bahsediyoruz? PD/DD oranı, yani şirketlerin piyasa değerlerinin, defter değerlerine oranları, bu yazımızın konusu olacak. Lafı uzatmadan hemen başlayalım.
PD/DD, yani piyasa değeri/defter değeri; hisse senedi analizinde kullanılan en temel, en yaygın oranlardan biridir. Bir şirketin öz sermayesine karşılık piyasadaki değerini, yani fiyatını ölçer.
- İngilizce’de ‘Price-to-book’ olarak geçer ve P/B kısaltmasıyla gösterilir.
Şirket, öz sermayesine oranla piyasada çok mu pahalı yoksa çok mu ucuz kalmış, bunu gösterir.
- Aynı F/K (Fiyat/Kazanç) oranında olduğu gibi, PD/DD oranında da bu oranın yüksek olması şirket hisselerinin pahalı, düşük olması ise şirket hisselerinin ucuz olduğu kanısını doğurur. Öte yandan F/K oranı için de dediğimiz gibi, bu her zaman doğru bir gösterge olmayabilir.
Şimdi, konuyu biraz daha açarak bu kavramların ne ifade ettiğine bir bakalım…
Piyasa değeri (PD), adı üstünde bir şirketin piyasadaki, yani borsadaki toplam değeridir.
Şirketin borsada işlem gören bütün hisselerinin, hissenin piyasadaki güncel fiyatı ile çarpılmasıyla hesaplanır.
- Örneğin; 2 milyon hissesi olan bir şirketin hisse fiyatı 5 dolar ise, şirketin piyasa değeri 10 milyon dolardır. Hisse fiyatları değişiklik gösterdikçe piyasa değeri de buna bağlı olarak değişir.
- Borsada yoğun talep gören bir şirketin hisse senedi fiyatı yükseldiği zaman, piyasa değeri de yükselecektir.
- Dünya üzerinde en yüksek piyasa değerine sahip şirket ise şimdilik Apple’dır. Şirket 3 Ocak 2022 tarihinde 3 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşarak, tarihte bu değerlemeye ulaşan ilk şirket olmuştu.
Fakat şu detayı da asla unutmamak gerekir gerekir: Piyasa değeri ile şirketin toplam değeri her zaman aynı olmayabilir. Mesela yeni halka arz olmuş şirketler, hisselerin tamamını halka arz etmemiş olabilirler. Bu tip durumlarda, şirketlerin piyasada işlem gören aktif hisse senetlerinin yanında, işlem görmeyen ve genellikle büyük ortaklarda bulunan aktif olmayan (inaktif) hisseler de olabilir.
Defter değeri (DD) ise bir şirketin muhasebe değerini gösterir. Bu değerin karşılığını borsada değil, daha çok bilançoda görürüz. Şirketin geçmiş ve mevcut operasyonlarının sonuçlarını ortaya koyar. Kısaca defter değeri, şirketin öz sermayesine eşittir.
- Peki, özsermaye nedir? Şirketin toplam varlıklarından, toplam borçlarının (yükümlülükleri) çıkarılmasıyla defter değeri bulunur. Yani bir şirketin elindeki varlıkların tamamıyla, yükümlü olduğu borçların tamamını ödediğinde, geriye elinde kalan tutar öz sermayesidir.
- Önemli! Öz kaynakları negatif olan, yani toplam borçları, elindeki varlıklarından büyük olan şirketler için PD/DD oranı da hesaplanamaz.
Burada göz önünde bulundurulması gereken önemli nokta ise şu: Defter değeri her zaman bir şirketin gerçek değeri olmayabilir. Çünkü muhasebede ne gösterilirse bu değer de onu yansıtır.
Örneğin; fikri mülkiyet hakları, patentler vb. gibi maddi olmayan duran varlıkları değer olarak hesaba katmayabilir. Oysaki bunlar değer açısından fark oluşturabilirler.
PD/DD kısaltması, piyasa değeri ile defter değerinin bölünmesini simgeler. Bir örnekle açıklayalım;
- XYZ şirketinin bilançosunda 1 milyon dolarlık varlığa karşılık, 700 bin dolarlık borcu olsun. Defter değeri (1 milyon-700 bin) 300 bin dolar olur.
- Şirketin piyasa değerinin ise 10 milyon dolar olduğunu düşünelim.
- Bu durumda PD/DD oranı 33,33 olacaktır.
- Bu, şirket hisselerinin defter değerine göre olması gerekenden daha yüksek fiyatlandığını gösterir.
Peki, Düşük ya da Yüksek PD/DD Oranı Neyi İfade Eder?
PD/DD oranı için sınır değer 1 olarak kabul edilir. Bu, şirketin öz sermayesiyle eşit şekilde değerlendiğini gösterir. Bu oranın 1’den yüksek olması, şirket hisselerinin piyasada olması gerekenden çok daha yüksek fiyatlandığı algısını oluşturabilir. Ancak bu her zaman o hissenin pahalı olduğunu veya alınmaması gerektiğini göstermez.
- Örneğin; yatırım sürecine giren şirketlerde bu oran yükselir, çünkü gelecekteki kâr beklentisi hisse fiyatlarını yukarı çekiyordur. Bu yönüyle yüksek bir F/K (Fiyat/Kazanç) oranının nedenlerine benzer.
- Bu oranın düşük çıkması yine aynı şekilde piyasalarda hisse senedinin “ucuz” olduğu algısını oluştursa da, bu da her zaman doğru olmayabilir.
F/K oranlarının kıyaslanmasında olduğu gibi, bu oranın kıyaslamasını da aynı sektörde, hatta mümkünse aynı iş grubunda faaliyet gösteren şirketler arasında gerçekleştirmek en doğru sonucu verecektir.
- Çünkü defter değerinin karşılığını bilanço da gördüğümüz için, aynı bilanço yapısına sahip şirketleri birbirleriyle kıyaslamak gerekir.
- Her şeyden önce potansiyel yatırım fırsatlarını belirlemek için kullanılır. Bir şirketin piyasa fiyatının bilançosuna kıyasla makul görünüp görünmediğini anlamaya yardımcı olur. 1’in altındaki PD/DD oranları genellikle iyi yatırım olarak kabul edilir. Ancak sadece PD/DD oranına bakarak yatırım yapılması asla tavsiye edilmemekle birlikte, yatırımcıları verdikleri kararlarında yanlış yönlendirme potansiyeline de sahiptir.
- Makul bir fiyata büyüme arayan yatırımcılar için gerçeklik kontrolü sağlar ve genellikle yatırımcılar arasında güvenilir bir büyüme göstergesi olarak değerlendirilir. Çünkü özsermayesinin büyümesi defter değerini büyütürken, sürekli zarar eden bir şirketin özsermayesi küçüleceği için, defter değeri de küçülecektir.
- Benzer büyüme ve getiriye sahip iki hisse senedini karşılaştırırken, hangisinin daha iyi bir değerde olduğunu belirlemek için de yatırımcılar bu oranı da kullanabilir.
Bu oran yorumlanırken, birkaç faktör dikkate alınmalıdır:
- PD/DD Oranı Eşik Değerleri: Sektöre ve şirketin özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı sektörlerde düşük oranlar yaygınken, diğer sektörlerde yüksek oranlar normal olabilir. Bu nedenle, oranın kabul edilebilir bir eşik değeri olmadığı için, sektörle ve benzer şirketlerle karşılaştırma yapmak daha akıllıca olacaktır.
- Büyüme Potansiyeli: Şirketin büyüme potansiyelini yansıtabilir. Yüksek oranlar, yatırımcıların şirketin gelecekte büyüme potansiyeline inandığını gösterebilir. Ancak, bu durumda, yatırımcılar büyüme tahminlerini ve şirketin gerçekleştirdiği büyümeyi doğrulamak için ek analizler yapmalıdır.
- Risk ve Karlılık: Bu oran aynı zamanda şirketin risk ve karlılık durumunu da yansıtabilir. Yüksek oranlar, yatırımcıların şirkete olan güvenini ve büyük potansiyel getiri beklentisini gösterebilir, ancak aynı zamanda yüksek riski de işaret edebilir. Bu nedenle, yatırımcılar risk toleranslarını ve şirketin finansal performansını dikkate alarak oranı yorumlamalıdır.
PD/DD oranı, şirketin piyasa değeri ve defter değeri arasındaki ilişkiyi gösterirken, özkaynak karlılığı da yatırımcılar için önemli bir gösterge olabilir.
Özkaynak karlılığı, şirketin yalnızca özkaynaklarından elde ettiği karlılığı ifade eder. Eğer PD/DD oranı düşükken ve özkaynak karlılığı yüksekse, bu, şirketin piyasa değerinin defter değerine göre düşük olduğunu ve aynı zamanda sağlam bir finansal performansa sahip olduğunu gösterebilir. Bu durum, yatırımcılar için olumlu bir işaret olarak yorumlanabilir ve o şirketin hisselerine yatırım yapmak için doğru koşullar bulunduğuna işaret edebilir.
Yatırım yapılacak hisse senedi seçerken PD/DD oranının kabul edilebilir bir eşik değeri yoktur, çünkü sektör ve şirketin özelliklerine bağlı olarak değişir. Örneğin, büyüme potansiyeli yüksek olan teknoloji şirketleri genellikle yüksek oranlara sahip olabilirken, istikrarlı ve kârı düşük sektörlerde bu oranlar daha düşük olabilir. Bununla birlikte, yatırımcılar genellikle düşük oranlara sahip şirketleri değerli yatırım fırsatları olarak görürler, çünkü bu durum potansiyel bir değer artışı anlamına gelebilir.
Her halükarda PD/DD oranı, yatırım kararı almadan önce başka birtakım analizlerle birlikte değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Şirketin diğer finansal göstergeleri, büyüme potansiyeli, karlılık, borç düzeyi, sektör trendleri ve genel piyasa koşulları gibi faktörler de dikkate alınacak detayların başında gelmektedir. Ayrıca, geçmiş performansın yanı sıra gelecek projeksiyonlar ve şirketin stratejileri hakkında da ayrıntılı bir analiz yapılabilir.
Sonuç
PD/DD oranı, özellikle finansal piyasalar hakkında bilgi sahibi olan yatırımcıların değerlendirme yaparken kullandıkları önemli bir veridir. Ancak bu oran herhangi bir şirket ya da hisse analizi için tek başına ölçüt kabul edilemeyecek derecede yalın bir bilgidir.
